TMMOB Gıda Mühendisleri Odası’ndan Açıklama
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu, gıda güvenliği ve halk sağlığı denetimlerinde yaşanacak olası aksamaların ciddi boyutlara ulaşabileceğini vurgulayarak, “Gıda güvenliğinden tasarruf olmaz.” ifadesini kullandı.
Tasarruf Tedbirleri
17 Mayıs 2024 tarihli ve 32549 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Tasarruf Tedbirleriyle İlgili 2024/7 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi” ile kamu kurum ve kuruluşlarının harcamalarında tasarrufa gitmeleri için alınacak önlemler detaylandırılmıştır. Genelge çerçevesinde en dikkat çeken tedbir, kamuya personel alımına yönelik olan maddedir. Bu kapsamda, “Kanundan doğan zorunlu yükümlülüklerin yerine getirilmesi hariç, bir önceki mali yılda kadro ve pozisyon sayılarında emeklilik, istifa ve ölüm gibi nedenlerle meydana gelen azalma kadar yeni kadro ve pozisyon ihdas ya da kullanım talebinde bulunulabilecektir.” denilmektedir. Bu durum, önümüzdeki 3 yıl boyunca kamuya sadece emekli olan personelin yerine yeni personel alınacağını göstermektedir.
Gıda Denetçisi Sorunu
Ülkemizde gıda güvenliğinin sağlanması hususunda ciddi sorunlar yaşanmakta ve özellikle son yıllarda gıda zehirlenmeleri vakalarının artışı dikkat çekmektedir. Bunun birincil nedeni ise yetersiz ve etkin olmayan kamu denetimleridir. Yeterli ve güvenli gıdaya erişim, temel bir insan hakkıdır ve devletin bu konuda düzenleyici ve denetleyici bir rol üstlenmesi gerekmektedir. Ancak, yetersiz personel ile bu sorumlulukların etkin bir şekilde yerine getirilemeyeceği açıktır.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kayıtlarına göre, yaklaşık 7.500 gıda denetçisi görev yapmaktadır. Ancak bu denetçilerin saha denetimlerine ne sıklıkla çıktığına dair bilgi bulunmamaktadır. Bakanlığın Şubat 2024 verilerine göre, yaklaşık 343 bin satış yeri, 282 bin toplu tüketim yeri ve 96 bin üretim yeri olmak üzere toplamda 721 bin işletmenin her yıl risk durumuna göre birden fazla denetimden geçirilmesi gerekmektedir. Bu sayıların yanı sıra, kayıt dışı, kaçak ve merdiven altı işletmelerin de bu rakamlara dahil edilmediği unutulmamalıdır.
Düzenli Denetim Mümkün Değil
Bakanlık tarafından açıklanan denetim sayılarının etkinliği sorgulanmaktadır. Yaklaşık 721 bin kayıtlı ve bu kadar kayıtdışı işletmenin yalnızca 7.500 denetçi tarafından düzenli ve etkin bir şekilde denetlenmesi, pratikte mümkün görünmemektedir. Her yıl artan nüfus ve ihtiyaçlar doğrultusunda işletme sayısının da artacağı dikkate alındığında, gıda güvenliği ve halk sağlığı büyük bir risk altına girecektir.
Gıda güvenliği konusundaki risklerin büyüklüğünün Bakanlık yöneticileri tarafından da bilindiğini kabul etmekle birlikte, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tasarruf tedbirleri çerçevesinde gıda denetçisi sayısının sınırlı bir şekilde artacağını ya da belki de artırmayacağını söylemesi, “Halk Sağlığı”nın ne kadar önemsendiği konusunda birçok soru işareti doğurmaktadır. Gıda güvenliği ve halk sağlığı, tasarruf konusu olmamalıdır.
Gıda Güvenliği ve Halk Sağlığı İçin İstihdam Artışına İhtiyaç Var
Mevcut koşullarda bile yetersiz olan gıda denetimi, bu yeni karar ile daha da zayıflayacaktır. İnsan sağlığı, tasarruf tedbirlerinin getireceği ekonomik faydanın önünde gelmektedir. Bu nedenle, “Gıda Güvenliği ve Halk Sağlığı”nın sağlanması ve korunmasında önemli görevler üstlenen gıda mühendislerinin, Tarım ve Orman Bakanlığı başta olmak üzere kamu kurumlarında istihdam sayısının artırılması büyük önem taşımaktadır.
Ayrıca, yerel yönetimlerin de sorumluluk alarak ruhsat denetim mekanizmasında gıda mühendislerinin görev alması için adım atması gerekmektedir. Kamu ve yerel düzeyde görev alan ve karar veren her idarecinin, “Gıda Güvenliği” konusundaki sorumlulukları hakkında bir kez daha düşünmesi gerektiği vurgulanmaktadır. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
