DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Direktörü Dr. Hanan Balkhy’nin Suriye’deki Sağlık Durumu Üzerine Açıklamaları
DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Direktörü Dr. Hanan Balkhy, Suriye’nin sağlık altyapısı ve Dünya Sağlık Örgütünün bölgedeki çalışmaları hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Şam’da üst düzey Suriyeli yetkililerle ve kilit bağışçılarla gerçekleştirdiği görüşmelerin ardından, sağlık çalışanları ve hastalarla doğrudan iletişim kurmak için Humus, Hama ve Halep valiliklerini ziyaret etti. Balkhy, “Suriye halkının ve insani operasyonlarımızın karşı karşıya olduğu karmaşıklıklar ve zorluklar hakkında daha derin bir anlayışa sahip olduğum için büyük endişe duyuyorum. İhtiyaç sahibi insan sayısı şaşırtıcı ve ülkenin birçok yerinde kritik güvenlik açıkları mevcut. Zaten felaket olan bu durumu daha da kötüleştiren, bölgedeki siyasi gerilimlerin artması, Suriye’de daha da tırmanma riski taşıyor” dedi.
Suriye’de Sağlık Alarm Veriyor
Ülkenin sosyoekonomik durumu, devam eden güvensizlik, iklim değişikliği, çevresel riskler, yerinden edilme, yoksulluk ve gıda güvensizliği nedeniyle hızla kötüleştiğini belirten DSÖ yetkilisi, “Bu faktörler sağlık sektörünün kapsamı dışında kalsa da, ülke genelinde sağlıkta kırılganlıkların oluşmasına katkıda bulunuyor. Üst düzey Suriyeli yetkililerle yaptığım görüşmelerde, bu karmaşık zorlukların üstesinden gelmek için her düzeyde çok sektörlü koordinasyonun güçlendirilmesinin önemini vurguladım. Kronik hastalıklar, ülke genelindeki ölümlerin neredeyse yüzde 75’ini oluşturuyor” dedi.
Diyaliz Hastası ile Yapılan Görüşme
Dr. Balkhy, “Humus’ta 40’lı yaşlarında bir böbrek diyalizi hastasıyla konuştum. Şeker hastası olduğunu, ancak ilaçlarını almaya gücünün yetmediğini ve düzenli takip için uzman doktor bulunmadığını anlattı” diyerek, birçok hastanın bu ve diğer hastalıkları tedavi etmeden bırakmanın ciddi sonuçlarının farkında olmadığını ifade etti. Ayrıca, “Diğer diyabet hastalarının benim yaşadığım acıyı yaşamamasını umuyorum” dedi. Ülke genelinde artan yoksulluğun ciddi bir sonucu olarak, beş yaşın altındaki çocuklar ve anneler arasında artan yetersiz beslenme oranlarından da son derece endişe duyduğunu belirtti.
- Beş yaşın altındaki çocuklarda küresel akut yetersiz beslenme (GAM) oranları son 4 yılda üç katına çıktı.
- 14 ilden beşinde bodur çocukların sayısı arttı ve bazı bölgelerde felaket seviyeleri yaşandı.
Suriye, 7,2 milyondan fazla insanın ülke içinde yerinden edilmesiyle dünyadaki en büyük yerinden edilme krizlerinden biri olmaya devam ediyor. Uzun süren çatışmalar ve Şubat 2023’te yaşanan trajik deprem sonucunda Halep halkı oldukça zorlu yaşam koşullarına katlanmak zorunda kalıyor. Elektrik eksikliği, ısıtma ve pişirme konusunda yenilikçi ancak güvensiz yaklaşımlara yol açarak, özellikle çocuklar için yangın ve ev yanıkları riskini artırıyor.
Sağlık Sistemi ve Salgınlar
Ülke genelinde aşırı kalabalık yaşam koşulları ve temiz suya ile uygun sanitasyona sınırlı erişim, kolera salgınları, ciddi akut solunum yolu enfeksiyonları, kızamık, bit ve uyuz gibi hastalıkların son iki yıldır ülke genelinde düzenli olarak rapor edilmesine neden oldu. Bu korkunç tablo karşısında, Suriye’nin sağlık sistemi son derece kırılgan olmaya devam ediyor. Hastanelerin yalnızca yüzde 65’i, birinci basamak sağlık merkezlerinin ise yüzde 62’si tam olarak faaliyet gösteriyor ve temel ilaç ile tıbbi ekipman konusunda ciddi eksiklikler yaşanıyor. En endişe verici olanı ise, herhangi bir sağlık sisteminin omurgasını oluşturan sağlık iş gücünün neredeyse yarısının ülkeyi terk etmiş olmasıdır. Nitelikli sağlık iş gücünü korumak ve Suriye’de yeterli tıbbi malzemeyi sağlamak, temel önceliklerden biri haline gelmiştir.
Al-Hol Kampındaki Durum
DSÖ ve ortaklarının sağlık hizmetlerini iyileştirmek için yaptığı sağlam çalışmalara rağmen, sağlık hizmetlerine erişim sınırlı kalmaktadır. Al-Hol kampındaki durumdan son derece endişe duyduğunu belirten Balkhy, “9 Mayıs’tan bu yana kamp yönetimi, finansman sıkıntısının DSÖ’yü tıbbi sevkleri durdurmaya zorlaması üzerine DSÖ’nün erişimini iptal etti. DSÖ, sağlık ihtiyaçlarının ve halk sağlığı risklerinin çok büyük olduğu kamptaki ana sağlık sağlayıcılarından biri olarak hizmet vermektedir” dedi. Kamu sağlığı görevlerini yerine getirebilmeleri için, kamptaki insanlara sınırsız erişimlerinin insani ilkelere uygun şekilde yeniden tesis edilmesi gerektiğini vurguladı.
Kamptaki çalışmalarının, sağlık sektörünün koordinasyonunu, rutin aşılamanın desteklenmesini ve hastalık gözetimi ile müdahale faaliyetlerinin yürütülmesini kapsadığını belirten Balkhy, “Beş günlük ziyaretim boyunca Suriye’ye sağlanan insani yardım fonunun azalması, merkezi ve rahatsız edici bir endişe kaynağıydı” ifadelerini kullandı. Şam’daki kilit bağışçılarla yapılan görüşmelerde, onların ihtiyaçların boyutunun farkında olduklarını ancak rekabet halindeki bölgesel ve küresel öncelikler nedeniyle bunların kısıtlandığının da açık olduğunu belirtti.
İnsani Yardım ve Gelecek Planları
İnsani yardım kuruluşları olarak çoğu zaman en kritik, hayat kurtaran faaliyetlere bile öncelik vermek zorunda kaldıklarını, bazen operasyonları önemli ölçüde küçültmek için zorlu kararlar almak zorunda kaldıklarını ifade etti. Sınırlı finansmanın olduğu bu zorlu ortamda, mevcut insani müdahale operasyonlarının kapsamlı bir incelemesi ile en kritik ihtiyaçları daha iyi belirleyip kaynakları buna göre tahsis etmenin mümkün olacağını vurguladı.
Suriyeli yetkililerle yaptığı görüşmelerde, öncelikli müdahale planlamasına bilgi sağlamak ve sınırlı kaynakların en acil insani ihtiyaçları karşılamak için etkili bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla güncel sağlık verilerinin elde edilmesinin aciliyetini vurguladı. Ayrıca, insani yardım ortaklarına, çabaları önceliklendirmek ve ortak çalışmalarının etkisini en üst düzeye çıkarmak için BM Suriye Ülke Ekibi (UNCT) içindeki güçlü işbirliklerini geliştirmenin önemini belirtti.
On yılı aşkın bir süredir devam eden savaşa ve Suriye halkının karşı karşıya olduğu çok katmanlı baskılara rağmen, onların dayanıklılığı ve kararlılığı dikkat çekicidir. DSÖ, Suriye halkını destekleme konusundaki kararlılığını sürdürmektedir. Nüfusun sağlığına yatırım yapılmaması, yalnızca ülkedeki istikrarsızlığı derinleştirecek ve bölgesel ile küresel güvenliğe tehdit oluşturacaktır. Bunun olmasına izin verilemez. Ziyaretimin ardından, daha fazla uluslararası desteği savunmak ve bu karmaşık zorlukların üstesinden gelmek için DSÖ’nün teknik uzmanlığını güçlendirmek konusunda artık her zamankinden daha kararlıyım. Çok fazla hayat tehlikede ve harekete geçmemenin maliyeti çok yüksek.” dedi. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
