Türk Toraks Derneği’nden Hava Kirliliği ve Covid İlişkisi Analizi
Türk Toraks Derneği 1. Başkan Yardımcısı Dr. Hasan Bayram, hava kirliliği ve Covid ilişkisini inceledi. Dr. Bayram, “Bir anlamda yoksulluk, düşük gelir sahibi olmanın, hava kirliliğinin etkisini artırdığı bulunmuştur. Bu da pandemiden yoksulların daha çok etkilendiğini gösteren bir başka bulgudur” dedi.
“Ne de olsa daha önce yapılan çalışmalar hava kirliliğinin gerek viral, gerekse de bakteriyel solunum enfeksiyonlarına bağlı hastalık riskini, hastane yatışları ve ölümleri artırdığını göstermişti. Hatta öyle ki enflüanza virüsü ile yapılan bir çalışma virüsün çöl tozları ile taşınabileceğini göstermişti” diyen Dr. Bayram, “Derken, peş peşe Çin, İtalya, Amerika ve başka yerlerden gelen ilk çalışmalar, pandemiden önceki yıllarda yaşanan hava kirliliği (PM, NO2) ile COVID-19’a bağlı ölümler ve olgu sayısı arasında bir korelasyon olduğunu ortaya koydu. Ancak bu çalışmalarda yaş, cinsiyet gibi demografik veriler ve kronik hastalıkların (astım, KOAH) olası etkisi dikkate alınmamıştı.
Hava Kirliliğinin Covid-19 Üzerindeki Etkileri
Sonraki dönemde daha özenli bir metodoloji ile yapılan, vaka karşılaştırmalı, çapraz kesitsel ve kohortların izlenimine dayanan çalışmalar daha güvenilir sonuçlar vermekle birlikte, önceki çalışmalar ile paralellik gösterdiler. Bugün PubMed’e hava kirliliği ve COVID-19 anahtar kelimeleri girildiğinde 1600’den fazla yayın çıkmaktadır. Çalışmalarda kısaca, pandemi öncesi ve pandemi dönemindeki hava kirliliği verileri ile enfeksiyonun yayılımı, vaka sayısı, hatta SARS-CoV-2’ye karşı IgG düzeyleri arasında bir ilişki olduğu görülmektedir.
- Hava kirliliğinin COVID-19’a bağlı acil hastane başvurularını, hastane yatışlarını ve yoğun bakım kabullerini artırdığı ortaya konmuştur.
- Her düzeyde hava kirliliği ile COVID-19’a bağlı ölümler arasında hemen hemen tüm çalışmalarda anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Virüs Dış Ortamda da Yayılabilir
Dr. Bayram, sözlerine şöyle devam etti, “İlginç olarak, hava kirliliği ve COVID-19 ilişkisinde sosyoekonomik faktörlerin de etkili olduğu, az sayıda da olsa çalışmalarda gösterilmiştir. Hava kirliliğinin COVID-19 üzerindeki olumsuz etkilerinin düşük sosyoekonomik düzeye sahip ülkelerde daha belirgin olduğu, bir anlamda yoksulluk, düşük gelir sahibi olmanın, hava kirliliğinin etkisini artırdığı bulunmuştur.
Bir diğer merak edilen konu özellikle iç ortamda hızla yayılabilen, hastane odalarındaki havadan alınan örneklerde varlığı gösterilen SARS-CoV-2’nin dış ortam havasındaki partiküller üzerinde yayılıp yayılamayacağı konusuydu. Bu amaçla aralarında İstanbul, Ankara ve İzmir’in de bulunduğu 10 ilde 13 bölgeyi kapsayan çalışmamızda havada toplanan PM örneklerinin yaklaşık %10’unun SARS-CoV-2 RNA’sını bulundurduğunu gösterdik. Ancak bu şekilde taşınan virüsün hastalık yapma potansiyeli bilinmemektedir.
