Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
KOAH, nefes darlığı, öksürük ve balgam gibi kalıcı solunum sorunları ile karakterize edilen, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir kronik akciğer hastalığıdır. Bu hastalık, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve tedavi edilmediğinde hayati tehlikeler doğurabilir.
Her 10 Yetişkinden Biri KOAH Hastası
KOAH, genellikle ileri yaşlarda daha yaygın görülse de, her yaş grubunu etkileyebilir. Yapılan araştırmalara göre, dünya genelinde her on yetişkinden biri KOAH hastasıdır. KOAH’da yetersiz tanı büyük bir sorun teşkil etmekte; hastaların %60-85’i henüz tanı almamış durumdadır. 2023 yılı itibarıyla ülkemizde, 45 yaş üstü bireylerde doktor tarafından konulan KOAH sıklığı ortalama %8.8’dir.
Tütün ve tütün ürünlerinin kullanımı, yoğun şehirleşme ile artan hava kirliliği, iç ve dış ortamda odun, kömür gibi fosil yakıtlar ve biyokütle yakıtlarının dumanına maruz kalma, KOAH’ın önemli risk faktörleri arasında yer almaktadır. Bunun yanı sıra, KOAH hastalarının yaklaşık %80’inin sigara içtiği ve tütün kullanımının bu hastalığın en yaygın nedeni olduğu tespit edilmiştir. Yetersiz beslenme, çocukluk döneminde geçirilen akciğer enfeksiyonları ve pasif maruziyet de KOAH’a yol açabilmektedir.
Astım KOAH’a Dönüşür Mü?
KOAH Görülme Sıklığı
Küresel iklim değişikliği nedeniyle meydana gelen anormal hava olayları, aşırı sıcaklıklar veya soğuklar, orman yangınları gibi durumların KOAH’ın görülme sıklığını artıracağı, hastalığın seyrini olumsuz yönde etkileyeceği ve erken ölümlere yol açacağı öngörülmektedir. KOAH’da en sık görülen belirtiler arasında öksürük, balgam, nefes darlığı ve bazı durumlarda yorgunluk hissi bulunmaktadır. Bu belirtiler, hastalığın ilerlemesi ile birlikte artarak bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde olumsuz etkileyebilir.
Hastalığın tanısı, sağlık kuruluşlarında basit bir test olan “solunum fonksiyon testi” ile kolayca konulabilmektedir. Bu test, hava akımında azalmaya neden olan tıkanıklıkları belirlemektedir. KOAH’ın önlenmesi ve hastalık yükünün azaltılması için risk faktörleriyle mücadele edilmesi en önemli adımlardandır. KOAH teşhisi konulan bireylerin, bu risk faktörlerinden kaçınmaları, sağlıklı beslenmeleri ve düzenli egzersiz yapmaları büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, KOAH hastalarının yaşadıkları yerlerin hava kalitesini T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından oluşturulan Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı’ndan takip etmeleri ve dış ortam aktivitelerini buna göre düzenlemeleri faydalı olacaktır. Hava kirliliği bulunan bölgelerde maske kullanımı da uzmanlar tarafından önerilmektedir.
KOAH Hastalığında İnhaler Tedavisi Nedir?
KOAH’ın bireysel tedavisinde “inhaler” olarak bilinen ve solunum yoluyla uygulanan nefes açıcı ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar, hava yollarındaki daralmayı azaltarak hastayı rahatlatmayı ve yaşam kalitesini artırmayı hedeflemektedir. Ancak, bu ilacın etkili olabilmesi için düzenli ve doğru bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Ayrıca, hastalığın seyrini olumsuz etkileyebilecek alevlenmelerden korunmak için grip ve zatürre aşılarının yapılması da son derece önemlidir. Solunum yetmezliği yaşayan hastalar, evde oksijen tedavisi veya solunum cihazı gibi tedavilere ihtiyaç duyabilir. Akciğer rehabilitasyonu ise hastaların günlük yaşam kalitesini artırmaktadır.
Bakanlığımız, KOAH hastalığının önlenmesi amacıyla risk faktörleriyle etkin bir mücadele yürütmekte; hastaların erken teşhisi, düzenli takibi ve uygun tedavi yöntemleri için önemli çalışmalar gerçekleştirmektedir. Bu çerçevede, ilgili paydaşlarla birlikte “Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı – GARD 2” hazırlanarak uygulamaya konulmuş ve birinci basamakta çalışan hekimlere yönelik “Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığını Değerlendirme ve İzlem Kılavuzu” oluşturulmuştur.
Bu yıl gerçekleştirilecek olan Dünya KOAH Günü’nün teması “HAVAMIZI KORUYALIM, KOAH’SIZ YAŞAYALIM” olarak belirlenmiştir. Bu tema ile iklim değişiminin etkilerini de göz önünde bulundurarak, temiz hava ve akciğer sağlığının önemine vurgu yapılması hedeflenmektedir.
KOAH’dan Uzak Durmak İçin Neler Yapmalıyız?
Akciğer sağlığınızı korumak ve sağlıklı nefes alabilmek için aşağıdaki önerilere dikkat etmelisiniz:
- Tütün ve tütün ürünlerini kullanmaktan kaçının.
- Soluduğunuz ortam havasını temiz tutmaya özen gösterin.
- Dengeli ve düzenli beslenin.
- Rutin egzersiz yapmayı ihmal etmeyin.
- Yaş grubunuza uygun aşıları yaptırın.
- İklim değişikliğine duyarlı olun ve önlem alın.
# Havamızı Koruyalım KOAH’sız Yaşayalım!
(BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
