Veteriner Hekim ve Adli Bilimciler Derneği Üzerine
Adli Bilimciler Derneği Adli Veteriner Hekimlik Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Gültekin Yıldız ve Adli Tıp Uzmanı, Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. İ. Hamit Hancı, şahinlerin dron casuslara karşı kullanılması üzerine önemli açıklamalarda bulundu.
Hava Kuvvetleri ve Hayvan Kullanımı
Hayvanların, sahip oldukları yeterli zeka ve içgüdüsel davranışları sayesinde insanlar tarafından yüzyıllardır askeri ve günlük yaşamda aktif bir şekilde kullanılmaları mümkün olmuştur. Bu kapsamda güvercinler, köpekler, kediler, atlar, şahinler, kartallar ve yunuslar gibi çeşitli hayvanlar görev almıştır. Araştırmacılar, odaları tarayabilen ve çevreyi izleyebilen robot hamam böcekleri ve robo-hayvanlar geliştirmiştir. İngiltere ve ABD ordusu, sivrisinek benzeri uçaklar ve “Yusufçuk uçağı” gibi inovatif araçlar üretmiştir. Ayrıca, böcek kamera sistemleri gibi ekipmanlar da günümüzdeki gözetleme araçları arasında yer almaktadır.
Ordu, Deniz Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri, Deniz Piyadeleri ve Sahil Güvenlik, askeri çalışan hayvanları kullanmaktadır. Özellikle Hava Kuvvetleri, şahinleri etkin bir şekilde kullanmaktadır. 1916 yılında kurulan Veterinerlik Birlikleri, ABD Ordusu Tıbbi Dairesi’ne bağlı altı birlikten biriydi. Veteriner Kolordusu’nun temel amacı, gıda güvenliği sağlamak, hayvanların savunma mücadelesini geliştirmek ve biyomedikal mücadele ile savaşçının korunmasını sağlamaktır.
Casus Uydu Yarışı
Hekimler ve veteriner hekimler, iki ayrı türe hizmet etseler de genellikle aynı eğitim yapısından geçmekte ve “Tek Sağlık” hizmetinde yer almaktadır. Washington’daki Uluslararası Casusluk Müzesi’nde tarihçi Andrew Hammond, son iki yüzyıldaki havadan gözetleme teknolojisini, hidrojen dolu balon casusluğunu konu alan önemli çalışmalar yapmıştır. 1890’ların başında Fransızlar, savaş alanı keşifleri için hidrojen dolu balonları kullanmayı denemiştir. Açık bir günde bu balondan 50 mil kadar mesafe gözetlenebilmiştir. Thaddeus Lowe, Amerika İç Savaşı sırasında en büyük keşif zeplinini orduya sunmuştur. İngiliz meteorolog Douglas Archibald, 1880’lerde rüzgar hızını incelemek için büyük kumaş uçurtmalarla deneyler yapmış, kablo aracılığıyla kamera çekimleri gerçekleştirmiştir. Eddy ise, modifiye ederek 1898 İspanya-Amerika Savaşında ilk askeri hava gözetleme fotoğraflarını çekmiştir. Casusluk için kamerayla güvercinler kullanılmış, ancak net çekimlerin olmaması nedeniyle etkili bulunmamıştır. Sonraki yıllarda keşif uçakları devreye girmiştir. Soğuk Savaş dönemi, Amerikan ordusunu Sovyetler Birliği’ni havadan izlemeye zorlamıştır. Normal uçuş yüksekliğinin iki katı olan 70 bin feet’te uçabilen ve 2 metreye kadar detay çeken U2 askeri uçağı geliştirilmiştir. Bu uçak, 1962’de Küba’daki Sovyet nükleer silahlarının fotoğraflarını çekerek Küba füze krizini tetiklemiştir. Sonraki aşamada bu yarış uzaya taşınmış, ilk casus uyduları elde etme yarışı, aya kimin ilk ulaşacağı çalışmalarına yönelmiştir. Günümüzde, sivil ve askeri pek çok görevde kullanılan uydular, iletişim programları ve casusluk faaliyetleri için yoğun biçimde kullanılmaktadır.
Casus Drone Teknolojisi
1960’ların başından itibaren keşif uyduları, düşman radar sinyalleri ve füzelerden gelen istihbarat sinyallerini toplamaya başlamıştır. Soğuk Savaş sırasında, ilk jet motorlu dronlar, ABD’nin gizli bir keşif programı olarak Vietnam Savaşı’nda konuşlandırılmıştır. 1982’de, Uluslararası Silahlı Kuvvetlere göre, Washington, Vietnam Savaşı sırasında 3.435’ten fazla insansız hava aracı görevi gerçekleştirmiştir. Günümüzde, casusluk amacıyla kullanılan “drone” adı verilen küçük, üretimi kolay ve düşük maliyetli uçaklar, geleneksel askeri casusluk araçlarına göre daha yaygın hale gelmiştir. Dronlar, uydulardan kaçabilme kapasitesine sahip olup, Soğuk Savaş döneminde geniş alanları gözetleme imkanı sunmaktadır. Günümüzde sivil amaçlı drone kullanımı da artış göstermekte; afet yardımı, sınır gözetleme gibi alanlarda hızla yaygınlaşmaktadır. Şirketler, boru hattı denetimleri, ürün değerlendirmeleri ve güvenlik gibi ticari uygulamalarda dronları kullanmaya başlamıştır. 2019 yılında, 13 milyon perakende ürün sevkiyatı drone’larla gerçekleştirilmiş, bu sayı 122 milyona ulaşmıştır.
Hayvanların Dronlarla Etkileşimi
Genç yazılım geliştirici Bay Schmidt, dronunu uçururken bir şahinin pençeleri ile drona saldırdığını ve hasarsız bir şekilde yere düştüğünü gözlemlemiştir. Bu drone, plastik iniş takımlarındaki hafif bükülme dışında herhangi bir zarar görmemiştir. Bu tür olaylar, yalnızca şahinin değil; balıkkartalı, saksağan, martı ve kazların da uçan insansız hava araçlarına saldırdığına dair gözlemlerle çoğalmıştır. Ayrıca, kanguruların dronlara karşı zıplayarak saldırdığı, çitaların dronları kovaladığı, hırçın bir koçun düşük irtifadaki dronlara kafa attığı ve Hollanda’da bir şempanzenin dal ile dronu gökten indirdiği görülmüştür. Vızıldayan dronların, hayvanların kalp atışlarını artırdığı tespit edilmiştir. Dronların satışları hızla artmakta, ABD’de bir Noel döneminde 1 milyon dron satılabilmektedir. Ancak, yanlış kullanım durumlarında, tembel foklar ve yavrularını okyanusa sürükleyebilmekte, korkan su samurları dalışa zorlanmakta, milli parklarda da büyük boynuzlu koyunları rahatsız ettikleri için bazı yerlerde insansız hava araçlarının kullanımı yasaklanmıştır.
Dronlar, ulaşamadığımız yerlere ulaşacak şekilde tasarlanmıştır. Yaban hayatı biyologları, giderek daha fazla hayvanları incelemek için dronlara yönelmektedir. Dronlar, helikopterlerden, ciplerden veya teknelerden daha güvenli, çevik, ekonomik ve çoğunlukla daha az rahatsız edici bir alternatif sunmaktadır. Örneğin, Patagonya’da bilim insanları, balinaların sağlıklarını izlemek amacıyla dron kullanarak onların mukuslarını toplamaktadır. Kenya Yaban Hayatı Servisi, gözetleme dronları ile filler ve gergedanların kaçak avlanmasını azaltmayı başarmıştır. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
Kaynaklar
- Fidel Sbeity, 2024. Taşıyıcı güvercinlerden dronlara kadar casus uçurmanın tarihi. 4 Ocak 2024. Independent Türkçe.
- Gültekin YILDIZ. 2023. Casus Hayvanlar. P655-676. Editörler: Gültekin YILDIZ & İ. Hamit HANCI. Adli Veteriner Hekimlik. Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A. ISBN 978-975-02-8882-1. Birinci Baskı: Kasım 2023. S1-720.
- Prof. Dr. Gültekin YILDIZ, Prof. Dr. İ. Hamit HANCI. CASUS HAYVANLAR. Adli Tıp – Adli Bilimler Sempozyumu (Adli Bilimler ve Afet Yarışması) Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Prof.Dr.Rıdvan Ege Konferans Salonu Ankara 16 Şubat 2019 POSTER.
- Basın Bildirisi. 2019. Casus Hayvanlar. Prof. Dr. Gültekin YILDIZ, Prof. Dr. İ. Hamit HANCI. Adli Bilimler Dergisi / Turkish Journal of Forensic Sciences, 17 (2): 49 – 49; 2018.
- https://bookstore.gpo.gov/products/military-veterinary-services
- Ferris Jabr. 2015. Animals Spy a New Enemy: Drones. https://www.nytimes.com/2015/10/20/science/animals-spy-a-new-enemy-drones.html
